AFR nedir? AFR’nin açılımı nedir?

AFR = Air Fuel Ratio yani hava yakıt karışım oranıdır. İster benzinli olsun, ister dizel, LPG’li veya CNG’li farketmez; içten yanmalı tüm motorlar hava yakıt karışım oranıyla çalışırlar.

LPG AFR ayarı nedir?

LPG AFR ayarı dediğimiz şey, LPG ayarının doğru ekipman ve yöntemlerle hem rölanti hem de sürüş esnasında, aracın motor teknolojisine ve stratejilerine göre doğru ve kapsamlı bir şekilde ayarlanmasıdır.

AFR ayarı gerekli mi? LPG AFR ayarı yaptırmazsam veya AFR doğru ayarlanmazsa ne olur?

LPG AFR ayarını sonradan LPG dönüşümü yapılmış tüm benzinli araçlara (sıralı sistem, tek noktadan enjeksiyon, karbüratör) yapılmasını mutlaka tavsiye ediyoruz. AFR (hava yakıt karışım oranı) doğru ayarlanmazsa aracınız ya zengin karışım (yakıt fazla, hava az) ile çalışarak, yanma odasında tutuşamayan çiğ yakıt yüksek sıcaklıkta bulunan katalitik konvertörün içinde yanacak ve dağılmasına sebep olacak, ya fakir karışım çalışarak artan EGT (egzoz gazı sıcaklığı) sebebiyle motor egzoz supaplarının yüksek ısıdan yanmasına ve erimesine sebep olacaktır. İki türlü de size kısa vadede büyük masraflara yol açacaktır (supap revizyonu veya katalitik konvertör değişimi). Ayrıca aracınızın motor performansı asla benzinle birebir olmayacak ve yakıt tüketiminiz buna bağlı olarak fazla olacaktır. Hem kısa hem de uzun vadede aracınıza LPG dönüşümü yaptırmış olmanızın veya LPG’de kullanmanızın hiç bir ekonomik olarak faydası ve getirisi olmayacaktır.

Araca durduğu yerde LPG AFR ayarı yapılabilir mi?

Hayır yapılamaz. Araca durduğu yerde yalnızca rölanti ayarı yapılabilir. Yola çıktığınızda aracın motoru yüke bindiği için (şanzıman, aracın ağırlığı, yoldaki eğim, rüzgar vs) tüm enjeksiyon değerleri değişir (benzin veya LPG farketmez). Aracın motoruna boş viteste gaz vermekle kesinlikle aynı değildir. Bu yüzden yalnızca bu değerleri (anlık yakıt düzeltme oranları) görerek ve benzinde hava yakıt karışım oranı izlenerek ayar yapılabilir.

LPG AFR ayarı sonrası performans ve yakıt tüketimi nasıl olur?

AFR ayarı sonrası motorun performansı benzinle eşitlenir, birebir olur. Yakıt tüketimi ise benzindekinden en fazla %15 fazla olur. Örnek vermek gerekirse; aracınızın benzinde şehir içi yakıt tüketimi olarak katalog verisi 100 km’de 8 litre ise LPG de en fazla 9,2 litre olacaktır. Bu oran araçtan araca ve motordan motora değişiklik gösterir. Sebebi ise benzin ile LPG arasındaki kalorifik değer farkıdır. 1 ml benzin tutuştuğunda ortaya çıkan enerji 1,10 veya 1,15 ml LPG tutuştuğunda elde edilebilir.

AFR ayarı kaç TL?

LPG AFR ayar bedeli 2023 yılı itibariyle sıralı sistemler araçlar için 1000 TL, karbüratörlüden veya mekanik enjeksiyondan sıralıya çevirilen araçlar için 2000 TL’dir.

Yapılan ayarın aracımın motoruna bir zararı var mıdır?

AFR ayarını sonradan LPG dönüşümü yapılmış tüm sıralı enjeksiyon sistem (yarı, tam grup, sıralı, değişken farketmez) araçlara yapılmasını tavsiye ediyoruz. Aracın motoruna hiç bir zararı olmadığı gibi faydası çoktur. Motorun LPG ile kullanımda ömrünü uzatmış olursunuz. Tutarlı ve sürekli olan performansı da cabası.

LPG AFR ayarı yazılım uygulaması veya Chip tuning gibi bir uygulama değildir. Amaç aracın mevcutta benzinde olan performansını LPG’de geri kazanmaktır. Örnek vermek gerekirse; aracınızın benzindeki motor gücünün 110 bg olduğunu varsayalım. LPG’de ise yapılan hatalı ayar ve montajdan kaynaklı (ayardaki ve montajdaki hatanın oranına göre değişir) 70-80 bg arası güç alıyorsunuz. Gerekli montaj düzeltmeleri ve ayar sonrası bu güç benzinle eşitlenecektir (108-110 bg arası).

LPG AFR ayarı nasıl yapılır?

Ayar aracın hem benzin hem LPG elektronik kontrol ünitesine bilgisayar ve gerekli cihazlarla bağlanıp, aracın egzoz çıkışına AFR sensörü (geniş bantlı hassas ölçüm yapan bir oksijen sensörü) bağlayıp, sürüş esnasında aracı mümkün olan her motor devri, gaz pedalı konumu ve yük oranlarında benzinde kullanarak izlenen ve elde edilen değerlerin LPG’ye uyarlanmasıyla oluyor. Ayar sonrası aracın LPG’deki motor performansı benzindeki kullanımla eşitleniyor, yakıt tüketimi ise fabrika katalog verilerine yaklaşıyor.

AFR ayarı ne kadar sürer?

AFR ayarının aslında LPG ayarının kapsamlı bir şekilde sürüş esnasında doğru ekipman ve yöntemlerle ayarlanması olduğundan bahsetmiştik. AFR ayarının içerisine arıza tespiti (hem benzin hem LPG), LPG sisteminin montajının ve uygunluğunun kontrol edilmesi, gerekirse montaj düzeltilmesi, nozul ve regülatör basınç kontrolü, yükte ve boştayken rolanti ayarı (klima, farlar, arka cam buz çözücü, dörtlü flaşör vs açık/kapalı) ve sürüş esnasında ayar yani yol ayarı dahildir. Bütün bunları yapmak aracın durumuna, LPG sistemi ve modeline göre (2000 öncesi veya sonrası araçlar) değişiklik gösterdiği için aracı görmeden net bir süre vermek mümkün olmasa da genellikle en az 40 dk en çok 2 saattir.

LPG bayileri ve servisleri neden AFR ayarı yapmıyor? Bir LPG servisinin AFR ayarı yalanları adlı paylaşımını izledim, yazılarını okudum. Neden AFR ayarının yalan olduğu söyleniyor?

Kısa öz ve samimi cevap; çok vakit aldığından, ayarı yapabilecek ve test edebilecek trafiksiz müsait yol olmadığından ve/veya otomotiv yakıt ve enjeksiyon sistemlerinden bu denli anlayan, benzinde arıza tespiti yapabilecek kadar bilgi ve tecrübe sahibi kalifiye usta/eleman olmadığından/yetişmediğinden dolayı. Aslında AFR ayarı yapan, bu işe vakit ayıran ve usta yetiştiren yerler yok değil fakat sayısı oldukça az. Sürekli yaz/kış, aracın performansından siz şikayetçi oldukça ve her bakımda bir değiştirilen, ayar yapılıyormuş gibi gösterilen sözde “ayar” ile 3-4 dakika içerisinde 200-250 TL ücret almaları çok daha kolay. AFR ayarı daha zahmetli ve uzun sürüyor ve 2 saate kadar süren bir işlem için 1000 TL ücret alınıyor. Yani AFR ayarının dakikası 16 TL’ye, sözde LPG ayarının (araca durduğu yerde yapılan) dakikası 50 TL ile 62.5 TL arasına denk geliyor. Üstelik bu sözde ayar hiç bir fayda sağlamadığı için defalarca LPG servisine giderek aynı işlemi tekrarlayıp defalarca aynı bedeli tekrar tekrar ödüyorsunuz veya bu işlemi yaz/kış her bakımda sürekli yaptırıyorsunuz. Ayrıca hatalı ayarı aracınızın motorunda oluşturduğu hasar ve yüksek yakıt tüketiminin sebep olduğu yakıt masrafı da cabası. AFR ayarı ise bir kere yapılıyor ve araca bir daha LPG ayarı yapılmasına (sıfır motor yapılmadığı, supap revizyonu ve ayarı yapılmadığı sürece) gerek kalmıyor. Bu böyle olunca sizce hangi yöntem LPG servislerinin daha işine geliyor?
AFR ayarı yalanları paylaşımları, yalnızca tek bir markanın satışını ve montajını gerçekleştiren ve o markanın fanatiği, diğer markaların uygulamaları/programları ve donanımları hakkında yeterince bilgi ve tecrübe sahibi olmayan, her marka/model araca sadece bir markanın uyumlu olduğunu savunan ve yalnız o markayı yüceltmeye çalışan bir usta tarafından paylaşılmış olup, eksik bilgi ve yanlış yönlendirme içermektedir. Araştırmayı daha derine indirirseniz bu ustanın AFR ayarı ile zaten yıllardır haşır neşir olduğunu ve kendisinin de montaja gelen araçlara yaptığını bizzat kendiniz tespit edebilirsiniz. Daha sonraları bu iddiası ayyuka çıkınca AFR ayarının sadece kendi sattığı markanın ürünleriyle yapılabildiğini savunmuştur fakat bu yanlıştır. Biz zaten bahsi geçen marka da dahil 18 ile 20 marka ve bunların her bir modeline AFR ayarı yapan, her defasında net ve tutarlı sonuç alan, müşteri memnuniyeti son derece yüksek olan bir işletmeyiz. Hiç bir markanın fanatiği değiliz, her bir LPG kiti markasının ve modelinin diğerlerine göre avantajları/dezavantajları vardır. Bu işin doğrusu; bu artıları ve eksileri bilerek uygun marka ve modelleri müşteri ile paylaşarak bütçesi ve beğenisine göre seçim yapmasına yardımcı olmaktır.

AFR değeri kaç olmalı?

Uygun hava yakıt karışım oranı (stoich) benzinli motorda 14.7:1 , LPG’li motorda ise 15.6:1 ’dir. Bu oran gaz pedalı konumuna, devire ve döngüye göre (açık/kapalı) her motorda değişiklik göstermektedir.

AFR saati ne işe yarar? AFR sensörü nedir?

AFR saati, anlık olarak egzoz sistemine bağlı olan AFR sensörünün okuduğu voltaj değerine göre hava yakıt karışım oranını gösterir. AFR sensörü ise motorun egzoz çıkışındaki oksijen miktarını anlık olarak okuyan bir çeşit hassas ve hızlı çalışan, geniş bantlı oksijen sensörüdür.

Aracımda motor arıza lambası yandı/yanıyor. Ayar sonrası bu durum düzelir mi? Aracımda arıza devam ederken LPG’de AFR ayarı yapılabilir mi?

Arıza lambasının yanmasının birden çok sebebi vardır. Önemli olan arızayı sildirmek değil, neden olduğunu tespit edip arızalanan parçayı değiştirmektir. Arıza lambası bir uyarıdır ve lamba yanmasını ciddiye almak gerekir. Eğer aracınızın arıza lambası hatalı karışımdan dolayı (aşırı fakir veya zengin karışım) yanıyorsa tek başına AFR ayarı ile bu sorun çözülebilir ve aracınızda bir daha hatalı hava yakıt karışım oranı sebebiyle hem benzin hem de LPG’de arıza lambası yanması herhangi bir elektronik veya mekanik parça bozulmadığı sürece söz konusu olmaz.

Fakat aracınızda oksijen sensörü, katalitik konvertör, map (manifold basınç) veya maf (akış metre) sensörü, ateşleme, egr (egzoz gazı geri dönüşüm), sente kaçıklığı vs gibi arızalardan biri veya bir kaçı varsa ve bundan dolayı motor arıza lambası yandıysa/yanıyorsa, parça değişimi veya sente ayarı yapılmalıdır. Aksi taktirde aracınızda arıza devam ettiği için LPG’de AFR ayarı yapmak imkansızdır. Bunun sebebi; LPG’de AFR ayarı yapılırken, motorun benzinde çalışırkenki değerlerin referans olarak alınmasıdır. Aracınızın motorunda herhangi bir mekanik veya elektronik bir arıza mevcutsa bu değerleri bozuk olarak göreceğimizden veya hiç göremeyeceğimizden dolayı ayar yapmak imkansızlaşacaktır.

Motor ustam ve/veya ekspertiz ve/veya yetkili servis bana bu araçların LPG ile uyumsuz olduğunu ve motor arıza lambasının yanmasının kronik veya normal olduğunu söyledi, bu doğrumudur?

Yanlıştır. Günümüzde hemen hemen her sıralı enjeksiyon sistemine sahip motor teknolojisine uygun LPG kitleri hem yerli hem de yabancı olarak üretimi sağlanıyor. Aracın LPG’ye uyumlu olmaması gibi bir durum söz konusu değildir. Araca göre doğru LPG kiti seçimi ve doğru montaj çok önemlidir. LPG kitleri motor teknolojilerine göre çeşit çeşittir ve bunu bilerek doğru seçimi yapmak/yaptırmak LPG dönüşüm servislerinin işidir/görevidir. Günümüzde maalesef kullanıcılar, aracına uygun olmasa bile fiyatı çok uygun diye aracıyla uyumsuz LPG kitini aracına montaj yaptırmak için seçebiliyor veya hatalı yönlendirilebiliyorlar. Bu tarz yanlış uygulamalarda LPG’de AFR ayarı yapmak mümkün olmadığı gibi, böyle bir durumla karşılaştığımızda aracın kullanıcısını, doğru ve uyumlu LPG kiti araca montajlattırmadan aracı LPG’de kullanmasının aracın motoruna ciddi derece zararlar verdiği konusunda uyarıyoruz.

Aracımda oksijen sensörü arızası var. Ustam/ustalar aracım LPG’li olduğu için bana bunun normal olduğunu söyledi/söylediler. LPG’de AFR ayarı yaptırabilir miyim?

Hayır, yaptıramazsınız. LPG’de AFR ayarının yapılabilmesi için aracın motor mekaniği, elektrik ve elektronik olarak hiç bir arızasının olmaması gerekiyor. Oksijen sensörü hem benzinde hem de LPG’de ECU’nun (elektronik kontrol ünitesi) hava yakıt karışım oranını anlık ve ortalama olarak ölçüp, ayarlayabilmesi hayati önem taşıyan bir parçadır. Bazı araçlarda ortalama ömrü 80.000 ile 120.000 km arasıdır, bazı (nadiren) araçlarda ise 280.000 - 300.000 km civarıdır. Bozulduğu veya arıza yaptığı zaman değiştirilmesi şarttır. Aksi taktirde aracınız kısmen aşırı fakir, kısmen de aşırı zengin çalışacağı için kısa vadede hem katalitik konvertöre hem de aracın motoruna yüksek oranda aşınmaya sebep olur, supap revizyonu veya komple motor yaptırmak zorunda kalabilirsiniz.

Aracımda yazılım ve/veya modifiye var. LPG’de AFR ayarı olur mu, verim alabilir miyim?

Hem evet hem hayır. Aracınızda stage 1 yani motor ve egzozda hiç bir değişikliğe gidilmeden yapılan yazılım varsa verim alabilirsiniz. Fakat aracınızda sadece egzoz, sadece katalitik konvertör iptali, sadece açık hava filtresi gibi modifiyelerden biri veya üçü aynı anda varsa verim almanız mümkün değildir. Modifiye işlemini bir bütün olarak ele almak gerekir; hava, yakıt, ateşleme, egzoz, sıkıştırma ve zamanlama. Sıkıştırma ve zamanlama (timing) isteğe bağlı modifiyelerdir. Bunlar içinden olması gereken dörtlü hava, yakıt, ateşleme ve egzozdur. Bunlardan biri es geçilirse aracın hem benzin hem de LPG haritasında yer yer fakir yer yer zengin karışıma sebep olacak, bu da karışımda dengesizliğe sebep olacağı için hem yakıt tüketimi yüksek olacak, hem de performans olması gerekenden daha düşük olacaktır. Bunlardan dördü veya altısı birden varsa LPG’de AFR ayarı rahatlıkla yapılır ve performans benzinle birebir olacaktır.

Randevuyla mı çalışıyorsunuz? Aracıma arıza ve LPG montaj tespiti yaptırmak istiyorum, randevu almam gerekir mi?

Evet, randevuyla çalışıyoruz. Yaptığımız işlemler standart olmadığı ve aracın ihtiyacına/hikayesine göre değişiklik gösterdiği için bir aracın işlemi/işlemleri çok kısa veya çok uzun sürdüğü olabiliyor. Sizi bekletmemek ve değerli vaktinizi almamak adına mecburen randevu ile çalışıyoruz. Fakat arıza ve LPG montaj tespiti kısa süren bir işlem olduğu için randevu almanıza gerek yok.

Fiyat bilgisi nedir? Araçtan araca değişiklik gösteriyor mu? Instagram paylaşımlarınızdaki araç ile aynı sorunlar var, tahmini kaça çıkar? Ortalama fiyat verebilir misiniz?

Hayır, fiyatlarımız her marka ve model için standarttır, değişiklik göstermez. İnternet üzerinden fiyat paylaşmayı pek uygun bulmuyoruz. Her aracın ihtiyacı ve probleminin çözümü farklı olduğu ve yanlış algı oluşturmak istemediğimiz için aracı görmeden, arıza ve LPG montaj tespitini yapmadan, direkt olarak fiyat vermek ezbere iş yapmak oluyor. Tekleme, gaz yememe, silkeleme veya stop etme bir veya birden çok arızanın semptomlarından biri veya bir kaçıdır. Aracınızın çalışırken canlı verilerini (hem LPG hem benzin) görmeden, test sürüşü yapmadan veya fiziksel olarak incelemeden/dinlemeden nokta atışı arıza tespiti yapmak mümkün değildir.

Aracımı motor ustasına götürdüm, aracı şöyle bir dinledi ve supaplarının sıkı olduğunu/eridiğini söyledi. Motor yaptırmam gerekiyormuş, doğru mu?

90’lı yıllardan günümüze kullanılan araçlarda kullanılan motor teknolojisine göre birden çok elektrik ve elektronik parça/sensör yer almaktadır. Bu araçlarda, eski teknoloji ve tamamen mekanik araçlara yapılan arıza tespitler yöntemleri (sadece dinleyerek veya sadece sürerek) yetersiz ve geçersizdir. Aracın elektronik veya elektriksel arızasını sadece dinleyerek veya sürerek çözmek mümkün değildir. Ayrıca aracınızın motor mekaniğinde (supap, gömlek, sekman, piston gibi) bir problem olup olmadığını anlamanın en kolay ve direkt yolu motor kompresyon oranını ölçmektir. Servisimize ilk kez gelen arıza ve montaj tespiti yapılacak araçlarda eğer şüphelendiğimiz durumlar olursa motor kompresyon oranını ölçüp, müşterilerimizi çıkan sonuca göre bilgilendiriyoruz.